Mobberem może być inna niż pracodawca osoba, zatrudniona lub współpracująca z zakładem pracy. Jednakże odpowiedzialność za mobbing, bez względu na to kto się go dopuścił, zawsze ponosi pracodawca.
Mobbing
Kodeks pracy definiuje mobbing w art. 943 § 2 k.p. Przepis ten pozwala na wyodrębnienie następujących przesłanek mobbingu:
- są to działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko niemu,
- polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika,
- wywołujące określony skutek w postaci zaniżonej oceny przydatności zawodowej,
- powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.
Wskazane powyżej przesłanki mobbignu muszą zostać spełnione łącznie.
W uzasadnieniu wyroku z dnia 30 czerwca 2015 r. Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyjaśnił istotę mobbingu. Jak wskazał Sąd, „z ustawowej definicji wynika zatem, że mobbing polega na wrogim i nieetycznym zachowaniu, które jest kierowane w sposób systematyczny przez jedną lub więcej osób, głównie przeciwko jednej osobie, która na skutek mobbingu staje się bezradna i bezbronna, pozostając w tej pozycji poprzez działania mobbingowe o charakterze ciągłym. Zachowania mobbera muszą być więc naganne, niemające usprawiedliwienia w normach moralnych czy zasadach współżycia społecznego, a taki charakter mogą mieć również niebędące bezprawnymi w rozumieniu innych przepisów zachowania polegające na realizacji uprawnień względem podwładnych czy współpracowników, np. przez zastosowanie kary porządkowej, czy wydawanie poleceń” (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 30 czerwca 2015 r., sygn. akt III APa 6/15).
Polecamy książkę: Kodeks pracy 2017 Praktyczny komentarz z przykładami
Mobber
Należy zauważyć, iż przepis art. 943 k.p. nie wskazuje podmiotu, który może być mobberem, tj. osobą stosującą mobbing. Zakres podmiotowy tego pojęcia został sprecyzowany przez doktrynę i orzecznictwo.
Tradycyjnie jako mobbera wskazuje się pracodawcę. Jednakże może nim być także osoba zarządzająca w imieniu pracodawcy zakładem pracy (np. członek zarządu) oraz przełożeni pracownika (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 30 grudnia 2013 r., sygn. akt III APa 9/13). Mobberem może być również inny pracownik i osoba zatrudniona u pracodawcy na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług, umowy o dzieło). Mobbingować mogą też osoby świadczące pracę w zakładzie pracy na zasadach delegacji, zatrudnione w innej firmie (np. outsourcing pracowniczy) oraz pracownicy firm podwykonawczych.
Odpowiedzialność za mobbing
Za mobbing, bez względu na podmiot, który go stosował, odpowiedzialność zawsze ponosi pracodawca. Wskazuje na to dyspozycja art. 943 § 3 i 4 k.p., które statuują roszczenia przysługujące mobbowanemu pracownikowi. W myśl art. 943 § 3 k.p. pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zgodnie natomiast z art. 943 § 4 k.p. pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów. Z treści tych przepisów wynika zatem, iż podmiotem, od którego mobbowany może dochodzić roszczeń z tytułu mobbingu, jest pracodawca.
W przypadku gdy mobberem jest pracodawca, odpowiada on za własne działania lub zachowania. Jeżeli mobbingującym jest inna niż pracodawca osoba, odpowiedzialność pracodawcy związana jest z brakiem przeciwdziałania mobbingowi.