Stan faktyczny
Dom pomocy społecznej przedstawił zakładowej organizacji związkowej zamiar wypowiedzenia pracownicy wykonującej zawód pedagoga na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony warunków pracy i zaproponowania jej, bez zmiany wynagrodzenia, stanowiska opiekuna (art. 38 Kodeksu pracy). Jako uzasadnienie podano brak w regulaminie organizacyjnym pracodawcy stanowiska pedagoga i zapotrzebowanie na opiekunów.
Następnie strona pozwana na podstawie art. 10 ust. 3 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników wypowiedziała powódce warunki pracy, proponując jej zatrudnienie na stanowisku opiekuna. Powódka nie przyjęła jednak nowych warunków pracy.
Zakładowa organizacja związkowa obejmowała powódkę szczególną ochroną na podstawie art. 32 ustawy o związkach zawodowych. Została upoważniona do reprezentowania organizacji związkowej i dokonywania w jej imieniu czynności w sprawach dotyczących działalności socjalnej w domu opieki społecznej. W związku z tym upoważnienie powódki do reprezentowania organizacji związkowej wobec pracodawcy zostało zawężone do działalności socjalnej. Nie obejmowało więc wszystkich spraw z zakresu prawa pracy.
Zobacz: Ochrona działaczy związkowych przed zwolnieniem
Stanowisko Sądu Rejonowego
Sąd Rejonowy wskazał, że przyjmując, iż powódka podlega ochronie na podstawie przepisu art. 32 ustawy o związkach zawodowych, strona pozwana, wypowiedziała jej warunki pracy i płacy przy zastosowaniu trybu z art. 10 ust. 2 i 3 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Wspomniany przepis dopuszcza możliwość wypowiedzenia warunków pracy i płacy pracownikom, których stosunek pracy podlega z mocy odrębnych przepisów szczególnej ochronie tylko wówczas, gdy nie ma możliwości dalszego zatrudnianie na dotychczasowych stanowiskach pracy. Należy więc stosować przepisy art. 38 Kodeksu pracy. Tryb konsultacji przewidziany w tym przepisie został przez stronę pozwaną wyczerpany.
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego osoba zatrudniona na stanowisku pedagoga w domu pomocy społecznej powinna legitymować się trzyletnim stażem pracy. Natomiast praca powódki była jej pierwszą pracą. W związku z tym nie posiadała wymaganego stażu pracy. Dodatkowo została zatrudniona na stanowisku, które nie było przewidziane ani nie występuje w schemacie organizacyjnym strony pozwanej.
Zobacz również serwis: Zwolnienia grupowe
Stanowisko Sądu Okręgowego
Według Sądu Okręgowego powódka nie była pracownikiem objętym ochroną przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę przewidzianą w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych, gdyż nie była członkiem zarządu organizacji związkowej. Sąd drugiej instancji stwierdził, że dla objęcia ochroną stosunku pracy pracownika będącego członkiem zakładowej organizacji związkowej, ale niebędącego członkiem jej zarządu, wystarczy imienne wskazanie tego pracownika w uchwale zarządu. Uchwała powinna zawierać upoważnienie dla tego pracownika do reprezentowania zakładowej organizacji związkowej wobec pracodawcy albo wobec organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności z zakresu prawa pracy.
W przedmiotowej sprawie powoływana przez powódkę uchwała nie zawiera wymaganego przepisem art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych upoważnienia do reprezentowania związku zawodowego. Upoważniała powódkę jedynie do reprezentowania organizacji związkowej w sprawach dotyczących działalności socjalnej.
Zdaniem Sądu Okręgowego do wypowiedzenia powódce umownych warunków pracy nie było konieczne uzyskanie przez pracodawcę zgody związków zawodowych.
Co więcej, Sąd Okręgowy utożsamił brak określonego stanowiska w strukturze organizacyjnej pracodawcy z brakiem możliwości zatrudnienia na nim jakiejkolwiek osoby. W przypadku pozostawania jej w zatrudnieniu, uzasadnia wypowiedzenie umowy o pracę.
Zobacz również: Forum Kadry
Kasacja
Od rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego powódka wniosła skargę kasacyjną. W wyniku rozpoznawanej sprawy Sąd Najwyższy uznał, że pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej nie może zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść imiennie wskazanego uchwałą zarządu jego członka lub z innego pracownika będącego członkiem danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnionego do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy.
Zdaniem Sądu Najwyższego nie powinno być wątpliwości, że związki zawodowe są powołane do reprezentowania wobec pracodawcy indywidualnych i zbiorowych interesów pracowników także w zakresie ich praw socjalnych.
Upoważnienie do reprezentowania związku zawodowego wobec pracodawcy może mieć charakter ogólny lub może zostać ograniczone do niektórych czynności należących do kompetencji tej organizacji. Podjęcie decyzji w tej sprawie należy do odpowiednich organów statutowych związku.
Podsumowując, szczególna ochrona przed wypowiedzeniem, rozwiązaniem stosunku pracy lub jednostronną zmianą warunków pracy lub płacy wynikająca z tego przepisu nie zależy od zakresu upoważnienia, lecz od samego aktu umocowania pracownika do działania w imieniu związku zawodowego. Dotyczy więc ona również członków związku zawodowego imiennie wskazanych uchwałą jej zarządu upoważnionych do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy w określonym zakresie, w tym także w sprawach socjalnych.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2012 r., sygn. akt II PK 83/11